امروزه در اطراف خود به وفور شاهد هستیم که افراد و اطرافیان ما برای نشستن، شیوه نامناسب و نادرستی را به کار می برند. گویا از عوارض و پیامد های آن بی اطلاع می باشند. ساده ترین عارضه این عادت نادرست و بسیار اشتباه، ابتلا به عارضه قوز کمر و تبدیل فرم بدن به شکل فیزیکی ناپسند می باشد. قوز کردن علاوه بر ظاهر نامناسب و ناپسند، موجب افزایش فشار بر روی قلب و ریه ها می شود و خطر ابتلا به مشکلات قلبی و ریوی را نیز افزایش می دهد. از دیگر عوارض قوز کردن میتوان به کوتاه تر جلوه کردن قد افراد اشاره کرد. قوز کمر (هایپر کیفوز) زمانی رخ می دهد که ستون فقرات دچار خمیدگی بیش از حدِ استاندارد شده باشد و در نهایت باعث می شود بالای پشت بدن، گردتر از حالت نرمال شود. طبق آمار، بین 20 تا 40 درصد بزرگسالان سالخورده، قوز کمر را تجربه می کنند. بزرگترین تغییرات در ستون فقرات افراد، در سن 50 تا 70 سال رخ میدهد.
علائم قوز کمر
در این مطلب از مجله پزشکی آسان طب به علل، تشخیص و راه درمان این عارضه خواهیم پرداخت. تاکنون
هلالی شکل بودن بالای پشت کمر، بارز ترین علامت وجود قوز کمر می باشد.
انحنای ستون فقرات، موجب می شود بالا تنه فرد به جلو خم شود.
ممکن است فرد مبتلا به این بیماری، علاوه بر داشتن پشت هلالی شکل، دیگر علائم قوز کمر زیر را نیز داشته باشد:
- خستگی مداوم
- وجود حساسیت به لمس و احساس سفتی در ستون فقرات
- خمیدگی رو به جلوی سر
- احساس درد در قفسه سینه و مشکل تنفس (در موارد شدید)
- بالاتر بودن یکی از شانه‌ها از دیگری
- درد گرفتن پشت در هنگام حرکت
8 علت ایجاد قوز کمر یا قوز پشت
- حالت اندامی نادرست
- تغییرات دژنراتیو ( بیماری التهاب و ساییدگی مفاصل )
- ضعف عضلانی
- پوکی استخوان
- دیستروفی عضلانی
- کیفوز شوئرمن
- شکستگی‌های ستون فقرات (شکستگی مهره کمر)
- ژنتیک
1.حالت اندامی نادرست: در زندگی امروزی که به دلایل متفاوت از فعالیت های روزمره مردم کاسته شده و اکثراً در طول روز نشسته و بدون حرکت هستند، طبیعتاً شیوه صحیح درست نشستن، بسیار مهم است. درست نشستن باعث حفظ حالت طبیعی و نرمال ستون فقرات می شود و از انحناهای غیرطبیعی جلوگیری می کند. بررسی ها نشان می دهد که درصد بسیار بالایی از کسانی که دچار قوز کمر شده اند، در دوران کودکی طرز نشستن نادرستی داشته اند و به همین دلیل ستون فقرات شکل گیری غیرطبیعی گرفته و موجب می شود که فرد مبتلا به قوز کمر شود.
2.تغییرات دژنراتیو: در ابتدا لازم است به یک نکته اشاره کنم که با افرایش و کهولت سن، مقادیر آب و پروتئین غضروف های بدن دستخوش تغییراتی میشود. این تغییرات منجر به سست تر، ضعیف تر و شکننده تر شدن غضروف ها می شود. از آن جا که فواصل بین مهره های ستون فقرات و مفاصل را غضروف پر کرده است، بنابراین با افزایش سن، این مناطق غضروفی در معرض پارگی و شکنندگی قرار می گیرند. این عوارض، تغییرات دژنراتیو نام دارند.
3.ضعف عضلانی: از مهمترین علل ضعف عضلانی میتوان به کمبود ویتامین های ضروری خصوصاً ویتامین دی در بدن انسان اشاره کرد. و برای رفع کمبود ویتامین دی میتوان به مصرف غذاهای دریایی و قرار گرفتن در معرض نور خورشید اشاره کرد. از دیگر علل ضعف غضلانی میتوان کمبود ویتامین های گروه بی و ویتامین سی و نیز کمبود پتاسیم را نیز بیان کرد. مصرف غذاهایی که کمبود این مواد را در بدن جبران کند، برای بهبود توان عضلانی مفید می باشد.
4.پوکی استخوان: تاکنون به این پرسش که قوز کمر چیست و برخی از علل مؤثر بر قوز کمر پرداختیم. علت دیگر این بیماری، پوکی استخوان است. پوکی استخوان به بیماری گفته می شود که طی آن تراکم و استحکام استخوان کاهش یافته و در نتیجه ضعیف و سست شدن استخوان ها را به بار می آورد. این اختلال اسکلت بدن موجب می شود استخوان ها تحلیل رفته و دچار شکستگی های متعدد شوند. در این بیماری استخوان نسبت به یک استخوان عادی تراکم کمتری دارد. استخوان در حالت عادی، حاوی پروتئین، کلاژن و کلسیم می باشد که همگی باعث استحکام استخوان ها می شوند. استخوان هایی که دچار بیماری پوکی استخوان می شود با کوچکترین آسیب دیدگی می شکنند. ستون فقرات، لگن و مچ دست نواحی از بدن هستند که در اثر پوکی استخوان می شکنند. با توجه به اینکه پوکی استخوان، یک بیماری تراکم استخوان است؛ ممکن است باعث شود مهره برای جبران یکپارچگی ساختاری ستون فقرات، ضعیف شود و شکل و ساختار طبیعی خود را از دست دهد و منجر به بروز علائم قوز کمر گردد.
5.دیستروفی عضلانی: دیستروفی عضلانی به گروهی از بیماری ها ( ۹ بیماری ) گفته می شود که دارای مشخصه مشترکی، یعنی ضعیف شدن فیبر های عضلات بدن، هستند. این بیماری ها هم عضلات ارادی اندام ها و هم عضلات غیر ارادی مانند عضله قلب یا روده ها را ممکن است ضعیف یا کارکرد آن ها را دچار مشکل کند. این بیماری ها علاوه بر اینکه ارثی هستند، پیش رونده نیز هستند؛ یعنی علائم آنها به مرور زمان بیشتر می شود. در این بیماری عمدتاً ستون فقرات، لگن، بازو و ران ضعیف می شوند. بر اثر ضعیف شدن عضلات کمر و تنه به تدریج ممکن است بیمار دچار انحراف ستون مهره، از دست دادن تناسب اندام و ابتلا به عارضه قوز کمر و یا بیماری های دیگر شود.
6.کیفوز شوئرمن: شوئرمن نام رادیولوژیست دانمارکی است که اولین بار این عارضه را شرح داد. مشکل این بیماران بجز تغییر شکلی که در ستون مهره ایجاد می شود، دردی است که ممکن است در هنگام ایستادن و نشستن طولانی مدت، بیشتر شود. البته شدت درد اکثرا در حین فعالیت های بدنی و ورزشی بیشتر می شود. رادیوگرافی ساده، در مهره های این بیماران تغییر شکلی را نشان میدهد؛ بطوریکه چند مهره متوالی بجای استوانه ای بودن بصورت گود دیده میشوند و ستون فقرات شکل و ساختار طبیعی خود را از دست می دهند و منجر به قوز کمر می شود.
7.شکستگی ستون فقرات: با این که ستون فقرات از استخوان ها و مهره های بسیار محکمی ساخته شده است، با این حال، مهره ها نیز مانند دیگر استخوان های بدن، قابل شکستن می باشد. از فروپاشی مهره‌های ستون فقرات با اصطلاح شکستگی کمپرشن یا شکستگی فشاری یا ناشی از فشار یاد می‌کنند. شکستگی مهره کمر زمانی رخ میدهد که استخوان واقعاً متلاشی و خرد شود و بخش جلویی (خارجی) جسم مهره‌ای شکلی سه گوش به خود بگیرد. استخوان اسفنجی یا کنسلوس داخل جسم مهره‌ای خرد یا فشرده میشود.
8.ژنتیک: برخی از قوز ها ارثی هستند و ریشه وراثتی دارند. قوز کمر مادرزادی زمانی رخ می دهد که ستون مهره‌ها قبل از تولد به صورت غیرطبیعی شکل بگیرد و رشد کند. در این صورت چند مهره به یکدیگر وصل می شوند یا استخوان ها به شکلی ناهنجار شکل می گیرند. قوز کمر همگام با رشد کودک تشدید می شود. کودکان مبتلا به این نانجاری باید مرتباً معاینه شوند تا به مشکلات استخوانی دیگر و بیماری هایی همچون نارسایی های کلیوی یا قلبی دچار نشوند.
تشخیص قوز کمر
درصورت ابتلا به این عارضه، بیمار باید به پزشک مراجعه کند. پزشک، در طی معاینات فیزیکی، قد فرد را چک خواهد کرد و از او میخواهد که از ناحیه کمر، رو به جلو خم شود تا بتواند از پهلو وضعیت مهره ها و ستون فقرات فرد را مشاهده کند. اگر به قوز کمر مبتلا باشید، هلالی شکل بودن ناحیه بالایی پشت بیشتر به نظر می رسد. ممکن است عکس رادیولوژی، سی تی اسکن و ام آر آی انجام شود. به علاوه، ممکن است پزشک برای بررسی قدرت عضلانی و انعطاف بدنی بیمار، یک معاینه عصبی نیز انجام دهد.
درمان قوز کمر یا پشت (کیفوز)
درمان این نوع تغییر شکل ستون فقرات به علائم و میزان خمیدگی پشت بستگی دارد تا موجب رفع قوز کمر شود. درمان قوز کمر با فیزیوتراپی انجام خواهد گرفت. فیزیوتراپی به اصلاح وضعیت ناهنجار قرار گیری بدن کمک می کند. در مواردی که قوز کمر به سرعت در حال وخیم تر شدن باشد، ممکن است برای پیشگیری از انحنای بیشتر کمر نیاز به انجام عمل جراحی ستون فقرات باشد که در این حالت، فیزیوتراپی پس از عمل جراحی انجام خواهد گرفت.
تمرینات فیزیوتراپی، شامل آموزش هماهنگی ساختمان و حالت بدن، حرکات کششی، تمرینات قدرتی، تمرینات تنفسی، درمان دستی بافت نرم یا عضلات و تاندون ( با استفاده ماساژ و تکنیک های دستی )، بریس های مخصوص، نوار درمانی و تمرینات مربوط به برقراری توازن و پیاده روی و … می شود.
در این مقاله، به علل، علائم و راه و روش درمان و تشخیص قوز کمر پرداختیم. امیدوارم با مطالعه این مطلب، به اطلاعات مورد نیاز خود رسیده باشید.
منبع: آسان طب